خانه‌ی سمی زیباترین دلقک جهان در ایران

به گزارش همشهری آنلاین، اینها همه شاید نادر باشند یا ابر و باد و مه و خورشید و فلک شرایط را طوری رقم زده باشند که این اتفاق بیفتد، اما یکی از معروف‌ترین این همزیستی‌ها همیشگی است و در دل دریا رخ می‌دهد؛ در آغوش جانور دریایی سمی، ماهی‌ زیبایی روزگار می‌گذراند که بدون هم امکان زیست برایشان فراهم نیست.

دلقک‌ماهی در کنار بازوهای سمی شقایق دریایی روزگار می‌گذراند و خانواده خود را تشکیل می‌دهد. دلقک‌ماهی‌ها را باید از مشهورترین و زیباترین ماهی‌های تزئینی آب شور دانست، ماهی زیبایی که از پشت عینک غواصی یا حتی از روی صفحه تلویزیون دل هر بیننده‌ای را می‌برد. این ماهی با زیبایی خیره‌کننده، رفتارهای جالب و رنگ‌آمیزی منحصر به‌فرد خود به ویژه روی صورت‌ که کاملا صورت یک دلقک سیرک را در ذهن تداعی می‌کند، قرن‌ها و قرن‌هاست که در کنار شقایق‌های زیبا و خطرناک روزگار می‌گذراند.

این متن توسط کیوان حضایی، دکترای تخصصی بیولوژی دریا از واحد علوم دانشگاه آزاد اسلامی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائم شهر نوشته شده که سوابق پژوهشی زیادی در زمینه ماهیان تزئینی دارد. پایان‌نامه دکترای حضایی، درباره بررسی ژنتیک دلقک‌ماهیان خلیج‌فارس بوده است.

رقص موزون و پیچ و تاب‌های یک ماهی کوچک رنگی در میان بازوهای سمی یک شقایق دریایی. هرگاه چنین صحنه‌ای را دیدید، شک نکنید که در حال تماشای یک دلقک‌ماهی هستید؛ ماهی زیبایی که گویی بی‌آنکه زحمتی به خود دهد، در آب پرواز می‌کند. هر باله سینه‌ای را در جهت عکس باله دیگر به حرکت درمی‌آورد. از طرفی شقایق‌های دریایی هم رنگارنگ و اعجاب‌آورند. جانورانی که در عین زیبایی و تنوع، با نیش‌های سمی و کشنده خود اجازه نزدیک شدن به هیچ ماهی دیگری را نمی‌دهند، مگر همین دلقک‌ماهی‌های زیبا.  

دلقک‌های مشهور

وقتی به نیش سمی شقایق‌های دریایی اشاره می‌کنیم، مهم‌ترین پرسشی که مطرح می‌شود این است که چرا دلقک‌ماهی‌ها در کنار شقایق‌های دریایی زندگی می‌کنند و چطور نیش‌ مرگ‌آور  آنها آسیبی به این ماهیان نمی‌رساند؟ برای درک بهتر این همزیستی، باید ابتدا با تعریف دقیق واژه همزیستی آشنا شویم. همزیستی در علم به‌معنای زندگی با یکدیگر است، بدون توجه و قضاوت درباره زیان یا سود وارده به هریک از طرفین.  

درباره همزیستی بین دلقک‌ماهی‌ها و شقایق‌های دریایی نکته بسیار مهم این است که آن‌قدر این دو جانور با هم عجین هستند که در محافل علمی به دلقک‌ماهی، شقایق‌ماهی (anemone fish) می‌گویند. این ماهیان متعلق به خانواده Pomacetridae هستند که حدود ۳۰۰ عضو از آن‌ها تاکنون شناسایی شده‌اند.

جالب اینجاست که این خانواده به دو گروه دلقک‌ماهی‌ها و دمسل‌ها (Damsel) تقسیم می‌شوند که اتفاقا فراوانی دمسل‌ها خیلی هم بیشتر است و تنها حدود ۲۹ گونه از این خانواده دلقک‌ماهیان هستند. با این وجود دلقک‌ماهی‌ها معروف‌ترند و این شهرت را از همین همزیستی شگفت‌انگیز با شقایق‌های دریایی کسب کرده‌اند و حسابی کانون توجه دانشمندان و زیست‌شناسان شده‌اند.

اسرار شگفت‌انگیزی در زندگی این ماهی رنگارنگ نهفته است که بسیاری از آنها هنوز هم برای دانشمندان پرسشی بی‌پاسخ است. مهم‌ترین آنها هم، همین همزیستی در بین بازوهای سمی شقایق‌های دریایی است؛ سمی که برای اغلب آبزیان، اگر کشنده نباشد، فلج‌کننده است.

همزیست با دریا

باید بزرگ‌ترین طرفداران دلقک‌ماهیان را پس از پژوهشگران، آکواریوم‌دارها دانست. چرا که این ماهی‌ها جدای از زیبایی خیره‌کننده‌شان، مقاومت زیادی دارند و تکثیر و پرورش آنها نیز نسبت به دیگر ماهیان دریایی کار ساده‌تری است. نکته جالب این است که تا سال‌ها تصور می‌شد برای پرورش دلقک‌ماهی‌ها در آکواریوم، باید همزیست آنها یعنی شقایق‌های دریایی را هم در کنارشان داشت.

اما این باور، امروزه رنگ باخته است. نگهداری از شقایق‌های دریایی در آکواریوم کار بسیار دشواری است و پس از مدتی این جانور پژمرده شده و از بین می‌رود، در حالی که دلقک‌ماهیان همزیست آن به زندگی خود ادامه می‌دهند و بدون وجود شقایق‌های دریایی همزیست، در آکواریوم تکثیر می‌شوند. این موضوع کاملا خلاف آن چیزی است که در دریا رخ می‌دهد؛ چرا که دریا این ماهی‌ها به ندرت از همزیست خود جدا می‌شوند.

دلقک‌ماهیان بالغ ساکن در دریا، به ندرت از میزبان خود فاصله می‌گیرند چراکه ممکن است طعمه یک شکارچی گرسنه شوند. طبیعت در برابر این ماهیان کوچک، رنگارنگ و درخشان که شناگران زبردستی هم نیستند،  راهی برای به دست آوردن غذا قرار داده است. دلقک‌ماهی نزدیک میزبان خود شنا کرده و ذرات غذایی کوچکی را که با جریان آب حمل می‌شوند، صید می‌کند. اما برای هربار فاصله گرفتن از میزبان خود باید خطر زیادی متحمل شود. به‌طور کلی در دریا تمام گونه‌های دلقک‌ماهی‌ها برای زنده ماندن، مطلقا وابسته به شقایق‌های دریایی هستند.

 تاکنون تنها دو گونه از دلقک‌ماهیان در خلیج‌فارس شناسایی شده‌اند که شقایق‌ماهی سه‌خط (Amphiprion  clarkii) و شقایق‌ماهی دوخط (Amphiprion  sebae) نام دارند. سه‌خط‌ها، در پشت و پهلوها تیره‌رنگ و زیر بدن‌شان زرد است و سه نوار سفید درخشان در طول بدنشان قرار دارد. دو خط‌ها هم  رنگ بدنشان در پشت و پهلوها سیاه تا قهوه‌ای تیره و بخش زیرین بدن‌شان زرد روشن است و دو نوار سفید براق بدن را به صورت عمودی قطع می‌کنند.

از طرفی چهار گونه شقایق‌دریایی خلیج‌فارس هم بسیار معروف هستند که شقایق‌های بازو حبابی یا انگوری (Entacmaea  quadricolar)، بازو بلند (Heteractis  crispa)، تسبیحی (Heteractis  aurora) و موکتی یا هادون (Stychodactyla  haddoni) نام دارند که تمام آنها نیشی سمی و مهلک دارند.

چرا دلقک‌ها گزیده نمی‌شوند؟

سم شقایق‌های دریایی روی بدنه آنها نیست، بلکه این سم از نیشی است که به وسیله سلول‌های ویژه‌ای به نام نماتوسیست (nematocyst) عمل می‌کند و در اشکال گوناگون وجود دارند. زیر میکروسکوپ، این سلول‌ها شبیه نیزه‌های سربازان قرون وسطی، همراه با خارها یا قلاب‌های گزنده به نظر می‌رسند. خیلی از نماتوسیست‌ها برای دفاع یا صید طعمه سم تزریق می‌کنند و بعضی دیگر، کار نگه داشتن طعمه یا چسبیدن به یک تکیه‌گاه را انجام می‌دهند.  

نماتوسیست‌ها به طور خودکار به وسیله تماس و محرک‌های شیمیایی، حضور پروتئین‌های بیگانه را متوجه می‌شوند و سریع کارشان را شروع می‌کنند. حالا حق دارید اگر با قوت بیشتر بپرسید چگونه دلقک‌ماهی با وجود اینکه با سر به میان شقایق فرو می‌رود و در میان بازوهای سمی آن می‌غلتد، از تیرباران میزبان خود در امان می‌ماند، در حالی که هر موجود دیگری با این کار تا حد مرگ گزیده‌می‌شد.

اینکه دقیقا چه مکانیسمی در این بین وجود دارد، هنوز هم مورد بحث دانشمندان است. نظریه‌های زیادی از سال ۱۹۶۸ میلادی تاکنون ارائه شده و رفته‌رفته تکمیل شده‌اند. برخی نظریه‌ای به نام استتار را مطرح کرده‌اند که دلیل گزیده نشدن دلقک‌ماهی‌ها را دیده نشدن آنها توسط شقایق‌ها عنوان می‌کرد، هرچند این نظریه چند دهه‌ای‌ است که کاملا رد شده.  

آخرین یافته‌های دانشمندان نشان می‌دهد این گزیده نشدن به خاطر نوعی توانایی ذاتی است که دلقک‌ماهی‌ها ۱۲ تا ۲۴ ساعت بعد از اینکه از حالت لارو به ماهی جوان تبدیل شدند در آنها بروز می‌کند. لارو به همان نوزاد تازه از تخم بیرون آمده ماهی‌ها که هیچ شباهتی به والدین خود ندارند گفته می‌شود.

مخاط‌های سایر ماهی‌ها و جانوران دریایی بیشتر دارای ترکیبات اسیدی است در حالی که در دلقک‌ماهیان از قندهای پیچیده خنثی تشکیل شده است. احتمالا به خاطر همین ویژگی، نماتوسیست‌ها تحریک نشده و دلقک‌ماهی را نمی‌گزند.
دلقک‌ماهی‌ها در دریا، فقط برای به دست آوردن غذا یا در امان ماندن از شکارچی‌ها به شقایق‌های دریایی نیاز ندارند. آنها خانواده خود را هم کنار شقایق‌های دریایی تشکیل می‌دهند. خانواده‌ای که تشکیل آن یکی از شگفت‌انگیزترین مراحل زندگی این جانوران دریایی است. به بیان بهتر، هر تصوری که از خانه به معنای واقعی آن دارید در مورد شقایق دریایی همزیست برای دلقک‌ماهی صدق می‌کند.

جفت‌یابی در سایه همزیستی

تنها در مورد همین ویژگی از زندگی دلقک‌ماهی‌ها و شقایق‌های دریایی، می‌توانید به اندازه همه چیزهای حیرت‌انگیزی که در عمرتان دیده و شنیده‌اید، به دانسته‌هایتان اضافه کنید. یک جفت‌گیری خاص با شاخصه‌ها و خصوصیاتی که فقط در همین ماهی‌ها دیده می‌شود و بس.

دلقک‌ماهیان جنس‌های Amphiprion و Premnas، تک همسر هستند و درصورتی که جفت آنها به هر علت نمیرد، تا پایان عمر با او باقی می‌مانند چیزی که در جانوران دیگر کمتر می‌توان نمونه‌اش را دید. جفت‌های قوی‌تر، معمولا برای خودشان قلمروی کوچکی در دل شقایق‌های دریایی مشخص می‌کنند. جفت‌گیری دلقک‌ماهی‌ها برای خودش آداب و رسومی دارد؛ اولا از چند روز قبل از تخم‌ریزی، رفتارهای غیرمعمول بین ماهی نر و ماده به صورت کاملا مشهود مشاهده می شود.

در طی این چند روز مدام در تعقیب یکدیگر شنا می‌کنند و معمولا هم این جنس نر است که دنبال ماده راه می‌افتد. فعالیت دیگری که در این مدت زیاد صورت می‌گیرد، جهش‌های پیام‌دهنده هستند. جهش‌هایی که در واقع تکان‌های خیلی تند بدن است، به شکلی که وقتی ماهی نر پیام را گرفت، به سرعت به سمت بالا و پایین شنا می‌کند و به این ترتیب پاسخ مثبت خود را به ماهی ماده می‌دهد.  

حالا نوبت آن است که با رفتاری بسیار جالب، شجاع و مهاجم شود و شروع به تعقیب و گاز گرفتن جفت خود کند؛ البته این گاز گرفتن، برای حمله و آسیب زدن نیست و در واقع یک حرکت کاملا نمادین است برای ابراز وجود و اعلام آمادگی برای جفت شدن. پس از آن ماهی نر با دقت خاصی، جسم سختی را که برای تخم‌ریزی ماده‌اش انتخاب کرده با دهان خود از جلبک ها و ذرات دیگر پاک می‌کند، البته ماهی ماده هم به کمک او می‌آید. این بازی‌ها ادامه می‌یابد تا شبی که معمولا قرص ماه کامل یا تقریبا کامل شده باشد؛ یعنی آنچه موجب شده تا همگان انگشت حیرت به دهان گیرند! شاید در شب مهتابی، آمادگی شقایق دریایی هم برای پذیرش مهمان‌های کوچک جدیدش بیشتر است.

نکته جذاب در این است که بزرگ‌ترین ماهی گروه، همیشه ماده و بزرگ‌ترین ماهی پس از او جفت اوست. سلسه مراتب قدرت به گونه‌ای است که ماهی ماده غالب خواهد بود اما این موضوع دلیل بر زورگویی آن‌ها به هم نیست، چرا که به‌طور کل رابطه گرمی بین ماهی نر و ماده حاکم است و خشونت بین آنها تا حد زیادی حالتی نمادین دارد و هیچ یک از طرفین آسیبی به دیگری نمی‌رسانند. در واقع این جزئی از غریزه دلقک ماهی هاست و با این حرکات بسیاری از منظورهایشان را به هم می‌رسانند. در عوض ستیزه‌جویی و پرخاشگری خود را سر فرد کوچک‌تر از خود خالی می‌کند. بنابراین یک تازه وارد تبدیل به اولین هدف آنها برای حمله خواهد شد.

تولد در دامان هیولا

شگفتی‌های همزیستی دلقک‌ماهی‌ها و شقایق‌های دریایی از همان بدو تولد دلقک‌ها شروع می‌شود. تولدی که برای خودش دنیایی از عجایب است. دلقک‌ماهی‌ها در آب‌های مناطق گرم زندگی می کنند و تخم‌ریزی آن‌ها در مناطق گرمسیر در تمام طول سال و در آب‌های مناطق معتدل، در بهار و تابستان که آب گرم‌تر است انجام می شود.

تخم‌ریزی، بیشتر در ساعات بامداد آغاز می‌شود و بین نیم تا دو ساعت طول می‌کشد. در این حالت ماهی ماده به آرامی و با حرکت زیگزاگ و در حالی که با شکم خود سطح از قبل انتخاب و تمیز شده برای تخم‌ریزی را لمس می‌کند، تخمک‌ها را روی این سطح می‌چسباند.  

در تمام این مدت ماهی ماده، کاملا توسط ماهی نر تعقیب و همراهی می‌شود و تخمک‌های چسبانده شده، بی‌درنگ بارور می‌شوند. جالب این‌جاست که بین این همه تخمی که در هر نوبت ماهی مادر می‌ریزد، ماهی نر سعی می‌کند حتی یکی را هم جا نیاندازد. تعداد تخم‌ها در هر نوبت تخم‌ریزی از حدود ۱۰۰ تا بیش از ۱۰۰۰ عدد در نوسان هستند و این بستگی به اندازه ماهی ماده و تجربیات تخم‌ریزی‌های قبلی او دارد.

تخم‌ها شش هفت روزی کنار شقایق‌های دریایی آرام می‌گیرند و در این مدت مجموعه تخم‌ها یا لانه با دقت و وسواس به وسیله ماهی نر مورد حفاظت و نگهداری قرار دارد.  

او نسبت به میهمانان ناخوانده‌ای که وارد قلمروی آن‌ها می‌شوند بسیار جدی است و شدید برخورد می‌کند و به سوی غریبه‌هایی مانند زمرد ماهی‌ها (Labridae) که مشکوک به تغذیه از تخم‌ها هستند به شدت حمله‌ور می‌شود. کار دیگر مرد خانه این است که تخم‌های مرده و ذرات مزاحم را با دهان خود از میان تخم‌های سالم حذف کند. در این مدت ماهی ماده هم سرگرم تغذیه و بازسازی ذخایر از دست رفته بدن خود می‌شود، ولی گاهی هم به همسر خود در انجام وظایف کمک می‌کند.

سر انجام در پایان این چند روز تخم‌ها سر باز می‌کنند و لاروهای دلقک‌ها از تخم بیرون می‌آیند. بین ۸ تا ۱۲ روز هم یک زندگی پلانکتونی شناور در آب دارند؛ ‌ تازه متولد شده‌اند و آنقدر سبک هستند که به راحتی با جریان آب جابه‌جا می‌شوند. حالا دیگر آنقدر تعدادشان زیاد است که کاری از دست پدر و مادر برای محافظت بر نمی‌آید. دور شدن از شقایق‌های سمی همانا و  نیستی همان. تا این چند روز به پایان برسد، خیلی از لاروها یا می‌میرند و یا خورده می‌شوند. اما برای آنهایی که زنده می‌مانند، فصل تازه‌ای با شگفتی‌های تازه آغاز می‌شود.

فصل تازه‌ زندگی

حالا ماهی‌های جوان برای زنده ماندن ناگزیرند دوباره به دامان همان شقایق‌های دریایی پناه ببرند. آن‌ها باید برگردند و شقایقی مناسب خود پیدا کنند. در غیر این‌صورت خیلی زود خود را در سر  سفره یکی شکارچیان بی‌شماری که انتظار آن‌ها را می‌کشند خواهند یافت.

دانشمندان می‌گویند بعضی از گونه‌های دلقک‌ماهی‌ها می‌توانند ترکیبات شیمیایی آزاد شده به وسیله شقایق دریایی میزبان را ردیابی کرده و آن را بیابند. اما بقیه این توانایی را ندارند و به نظر می‌رسد یافتن شقایق دریایی میزبان در آنها یا با تکیه بر حس بینایی یا کاملا تصادفی انجام می‌شود. جالب‌تر اینکه دلقک‌ماهی پس از روبه‌رو شدن با شقایق دریایی به چند ساعت زمان نیاز دارد تا ببیند می‌تواند همزیستی مسالمت‌آمیزی با میزبانش داشته باشد یا نه! این کار را هم با یک سری تماس‌های تدریجی با بازوهای میزبان انجام می‌دهد.

هرچند در اکثر موارد بعد از چند ساعت با هم دوست می‌شوند، اما گاهی هم به تفاهم نمی‌رسند و دلقک عطای شقایق را به لقایش می‌بخشد. نکته جالب دیگر این است که فضای خالی و مناسب در شقایق‌های دریایی موردنظر دلقک‌ماهی‌های جوان، از تعداد آنها بسیار کمتر است و به خاطر کمبود جا، یا بهتر است بگوییم زیادبود مهمان، ماهی‌های زیادی از بین می‌روند و طعمه دشمنان می‌شوند.

طوری که در نهایت فقط ۵ تا ۱۰ درصد تخم‌ها فرصت ادامه زندگی را پیدا می‌کنند. باز هم جالب‌تر اینکه حتی اگر ماهی جوان بتواند با موفقیت در یک شقایق دریایی ساکن شود، هیچ ضمانتی برای ادامه زندگی او وجود ندارد. اگر این میزبان از پیش به وسیله شقایق‌ماهی دیگری اشغال شده باشد، ماهی قدیمی‌تر اجازه اقامت به جوان تازه از راه رسیده نمی‌دهد و عرصه را آنقدر برایش تنگ می‌کند که راهی جز ترک قلمرو او نداشته باشد. اما در عوض اگر یک دلقک‌ماهی بتواند پس از گذراندن این هفت خان‌ زنده بماند، می‌تواند ۸ تا ۱۰ سال و در بعضی گونه‌ها مثل گونه A. frenatus و A. Perideraion تا ۱۸ سال زندگی کند.

البته در محدوده هر شقایق، در کنار هر جفت بالغ، دو تا چهار ماهی جوان هم می‌توانند زندگی کنند. نکته‌ مهمی که در این بین وجود دارد این است که از میان ۱۰۰۰ گونه شقایق دریایی موجود در جهان، دلقک ماهیان تنها با حدود ۲۰ گونه آن‌ها می توانند همزیست شوند. چرا که سم بسیاری از شقایق‌های دریایی، برای دلقک‌ماهیان مضر است.

هم پدر، هم مادر

دلقک‌ماهیان تغییر جنسیت می‌دهند. این جمله به اندازه کافی شگفت‌انگیز است. پدیده تغییر جنسیت یکی از موارد نادری است که در طبیعت رخ می‌دهد. مثلا انواع نادری از مارها هستند که کار جنس نر و ماده را با هم انجام می‌دهند؛ یعنی اول تخم می‌گذارند، بعد هم خودشان تخم‌هایشان را بارور می‌کنند.

اما اینکه یک نر، ماده شود یا به عکس بسیار نادر است. پدیده تغییر جنسیت، جزئی شگفت‌آور از سرگذشت زندگی دلقک‌ماهیان است که جزئیات آن در همین یکی دو دهه اخیر کشف شده. باورش خیلی مشکل است که موجودی بتواند در وقت نیاز، جنسیت‌اش را تغییر دهد.

همانطور که پیش از این اشاره شد،  بزرگترین فرد گروه معمولا ماده است و ماهی بعد از او که نر است، زوج ماده هم می‌شود. اگر ماده غالب بمیرد یا به هر علت از گروه حذف شود، اندام‌های جنسی نرگروه  از کار می‌افتند و سلول‌های تولیدکننده تخمک، شروع به فعالیت می‌کنند.

حالا، نوبت ماهی بزرگ‌تر بعدی گروه است که به عنوان زوج ماده جدید وارد عمل شود. به این صورت تولیدمثل ماهی‌ها بدون وقفه ادامه پیدا می‌کند، چرا که بدون این ویژگی، ماهی بالغ یا باید منتظر رسیدن ماهی دیگری می‌شد که جنسیت مخالف او را می‌داشت که البته معلوم نبود چقدر باید صبر کند، یا این که مجبور بود برای یافتن جفت، شقایق دریایی خود را ترک کند که در این صورت هم باید خطر شکارشدن را به جان می‌خرید.

نیاز شقایق‌ها

در محیط‌زیست طبیعی، دلقک‌ماهی‌ها را هرگز بدون شقایق دریایی پیدا نخواهید کرد و وجود این میزبان برای ماهی، بیشتر یک اجبار است تا انتخاب. همین شقایق‌های سمی مهلک، امن‌ترین پناهگاه برای دلقک‌های بازیگوش هستند، زیرا هنگام ترس و تهدید مستقیما به میان بازوهای میزبانشان پناه می‌برند. وجود شقایق دریایی برای تولیدمثل شقایق‌ماهی هم ضرورت دارد، چون تخم‌ریزی روی بستر مناسب در کنار تنه میزبان صورت می‌گیرد و نقش مراقبتی میزبان برای ماهی‌های ساکن در آن، برای تخم‌ها هم صورت می‌گیرد. اما سئوال این‌جاست که شقایق‌های دریایی چه سودی از این همزیستی می‌برند؟

واقعیت این است که شقایق‌های دریایی در نبود شقایق‌ماهی‌های همزیست خود بسیار آسیب‌پذیر هستند. این وابستگی آنقدر زیاد است که تحقیقات نشان داده در بعضی از گونه‌های شقایق مثل (Entacmaea quadricolor) زمانی که دلقک‌ماهی‌های همزیست با شقایق‌های دریایی، به شکلی از محیط حذف می‌شوند، میزبان ظرف ۲۴ ساعت غذای پروانه‌ماهی‌ها می‌شود. غیر از این، دلقک‌ماهی‌ها انگل‌های شقایق دریایی را هم پاک می‌کنند. اطراف شقایق‌ها را هم با ورجه وورجه‌هایشان حسابی به حرکت در می‌آورند تا بستر اطراف شقایق‌ها بیشتر تهویه شود.

شقایق‌های دریایی و شقایق‌ماهی‌ها، بدون هم نمی‌توانند زندگی کنند. هر کدام به وجود دیگری نیاز دارد، چرا که زندگی‌شان به وجود دیگری بسته است. اما با این‌حال همان‌طور که گفته شد، در ساعات اولیه آشنایی اگر با یکدیگر کنار نیایند، هرگز با یکدیگر زندگی نمی‌کنند. زندگی مسالمت‌آمیزی که درس بزرگی برای خیلی‌ از انسان‌هاست؛ دلقک‌ها شیوه دفاعی برای زندگی در کنار نیش‌های سمی شقایق دریایی را با خود همراه دارند و در عوض همین نیش‌ها را وسیله‌ای برای بقای خود می‌دانند. همزیستی این دو جانور نشان می‌دهد که چطور خطر سم به فرصت تبدیل شده و به نفع طرفین هم هست.

همشهری...